Τα Πολυτεχνεία του Κόσμου

Πηγή: Περιοδικό Ενέδρα, Τεύχος 19, Νοέμβρης 2003

Γαλλία, Μάιος 1968

Η εισβολή της αστυνομίας στις 3 Μαΐου του ’68 στη Σορβόννη και η επίθεση στις 6 Μαΐου  εναντίον 6.000 φοιτητών στο Σεν Ζερμέν ντε Πρε (όπου 500 άτομα τραυματίστηκαν) που ήρθε σαν απάντηση στις μαζικές φοιτητικές κινητοποιήσεις, σήμανε την αρχή μιας από τις πιο σημαντικές εξεργέσεις του μεταπολεμικού κόσμου.

Όταν λίγες μέρες αργότερα, ακολουθώντας τους φοιτητές, στην εξέγερση μπαίνουν τα συνδικάτα, η Γαλλία παραλύει. 10.000.000 εργαζόμενοι κατεβαίνουν σε απεργία, καταλαμβάνοντας τα εργοστάσια σε όλη τη χώρα. Για ένα και πλέον μήνα το Παρίσι συγκλονίζεται από διαδηλώσεις, συλλήψεις, συγκρούσεις και νύχτες οδοφραγμάτων.

Όταν η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη η κυβέρνηση παίρνει την απόφαση να απελάσει τον Κον-Μπεντίντ, ηγετική φυσιογνωμία του φοιτητικού κινήματος και καλεί τανκ και αλεξιπτωτιστές να πάρουν θέσεις γύρω από το Παρίσι. Ο Ντε Γκολ εγκαταλείπει τη Γαλλία και στις 30 Μαΐου με ραδιοφωνικό διάγγελμα προκηρύσσει εκλογές.

Οι συγκρούσεις συνεχίζονται, δυο άνθρωποι σκοτώνονται και στις 12 Ιουνίου με κυβερνητική απόφαση απαγορεύονται οι διαδηλώσεις και τίθενται εκτός νόμου οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Στις εκλογές που διεξάγονται στο τέλος Ιουνίου ο Ντε Γκολ σαρώνει. Η πλειοψηφία των Γάλλων τον στηρίζει αφ’ ενός γιατί έχει ικανοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος των αιτημάτων και αφ’ ετέρου γιατί επιθυμεί σταθεροποίηση της κατάστασης.

Η απογοητευτική αυτή έκβαση των πραγμάτων, καθώς και η αποτυχία του γαλλικού ΚΚ να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην κρισιμότητα της κατάστασης κάνει πολλούς να μιλούν για αποτυχία Ωστόσο, είναι κοινά αποδεκτό ότι ο γαλλικός Μάης ήταν πρωτοποριακός στον τρόπο που συνδύασε την πολιτική διεκδίκηση με την φαντασία  και την πρωτοτυπία, ένα κίνημα ορόσημο της αλλαγής στην κουλτούρα της συλλογικής διαμαρτυρίας και της εξέγερσης, ένα ενδιαφέρον παράδειγμα του τρόπου που το φοιτητικό και το εργατικό κίνημα μπορούν να συνδιεκδικήσουν και να διαμορφώσουν την πολιτική πραγματικότητα, η πηγή έμπνευσης που πυροδότησε κινητοποιήσεις και ριζοσπαστικοποίησε μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων ανά τον κόσμο.

Δ. Γερμανία, 1967 -1969

Η Δ. Γερμανία στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’60, είναι μια χώρα που διαθέτει θολό πολιτικό τοπίο και μια μάλλον επισφαλή δημοκρατία. Από το Δεκέμβριο το 1966 η χώρα κυβερνάται από τον «Μεγάλο Συνασπισμό» των χριστιανοδημοκρατών και των σοσιαλδημοκρατών. Καγκελάριος είναι ο Κουρτ Γκέοργκ Κίζινγκερ, μέλος του ναζιστικού κόμματος του Χίτλερ, κοινοβουλευτική αντιπολίτευση δεν υπάρχει, ενώ από το 1956 το κομμουνιστικό κόμμα είναι παράνομο.

Όταν η κυβέρνηση αποφασίζει να κάνει τροποποιήσεις σε νόμιμες διατάξεις που σχετίζονται με την κήρυξη καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, έτσι ώστε αυτό να έχει ισχύ και σε περιπτώσεις εκτεταμένης εσωτερικής αναταραχής, οι φοιτητές αντιδρούν δυναμικά. Παρά το γενικευμένο κλίμα πολιτικής αδράνειας, από το 1967 έως το 1969 τα πανεπιστήμια σε ολόκληρη την Δ. Γερμανία γίνονται εστίες αμφισβήτησης ενώ στις μεγαλύτερες πόλεις πληθαίνουν οι βίαιες συγκρούσεις.

Στις 2 Ιουνίου 1967, σε φοιτητική διαμαρτυρία στο Δ. Βερολίνο δολοφονείται ο φοιτητής Μπρένο Όνεζορκ.  Στις 11 Απριλίου του ’68 γίνεται απόπειρα δολοφονίας του φοιτητή Ρούντι Ντούτσκιε, ηγέτη του συνασπισμού «Εξωκοινοβουλευτική Αντιπολίτευση», ενώ δυο φοιτητές στο Μόναχο πέφτουν νεκροί από πυρά αστυνομικών. Το Μάη του 68 ο επίμαχος νόμος ψηφίζεται (αν και απαγορεύεται να ισχύει σε περίπτωση εσωτερικής αναταραχής) με την διαφοροποίηση μιας μεγάλης μερίδας σοσιαλδημοκρατών. Το ΚΚ νομιμοποιείται, ενώ το 1969 ο «Μεγάλος Συνασπισμός» διαλύεται.

Ταϋλάνδη, 1973

Το πολιτικό σκηνικό στην Ταϋλάνδη του 1973 έχει πολλές ομοιότητες με το ελληνικό της αντίστοιχης περιόδου. Ή έκτακτη θεσμοθέτηση, το Δεκέμβρη του 72 ενός νομοθετικού σώματος, τα 2/3 των μελών του οποίου προέρχονταν από το στρατό και την αστυνομία, απαντήθηκε με εκτεταμένες συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες για την διενέργεια εκλογών και την ψήφιση συντάγματος, οι οποίες, επιπλέον, διαπνέονταν από μια γενικευμένη δυσαρέσκεια για την έντονη παρέμβαση της Αμερικής στην πολιτική ζωή της χώρας.

Όταν 11 φοιτητές συλλαμβάνονται για το μοίρασμα αντικυβερνητικών φυλλαδίων, 250.000 άνθρωποι (κυρίως φοιτητές) κατεβαίνουν στο δρόμο σε μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στην ιστορία της χώρας. Η απάντηση του στρατού και της αστυνομίας έρχεται με την κατάληψη του πανεπιστημίου του Thammasat και την δολοφονία 75 ανθρώπων. Μετά από παρέμβαση του βασιλιά της χώρας, ο πρωθυπουργός Thanom παραιτείται. Η νέα κυβέρνηση αναγνωρίζει τη φοιτητική εξέγερση ως τον κύριο μοχλό αποτίναξης της στρατιωτικής δικτατορίας, προκηρύσσει εκλογές και ένα δημοκρατικότερο σύνταγμα ψηφίζεται το 1974.

ΗΠΑ, 1964 – 1970

Η δημιουργία του «κινήματος υπέρ της ελευθερίας του λόγου» από φοιτητές ήρθε σαν απάντηση στην απόφαση των Αρχών του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϋ το 1964 να απαγορεύσει τις πολιτικές και κοινωνικές δραστηριότητες μέσα στο χώρο του πανεπιστημίου. Η διάσταση που πήρε, όμως, καθώς στην συνέχεια τροφοδοτήθηκε από το αίσθημα έντονης δυσαρέσκειας απέναντι στο πόλεμο του Βιετνάμ, το ανέδειξε σε ένα από τα κύρια κινήματα αμφισβήτησης του Β μισού του 20^ου αιώνα στο στείρο πολιτικό τοπίο της Β. Αμερικής.

Στην καθιστική διαμαρτυρία που οργάνωσαν οι φοιτητές στις 2/12/64 οι αρχές απάντησαν με την εισβολή στο χώρο του Πανεπιστημίου και την σύλληψη 782 ατόμων. Από το Μάιο του 68 η φοιτητική αναταραχή εξαπλώνεται σε περίπου 500 πανεπιστήμια σε ολόκληρη τη χώρα. Στις 4/5/70 η εθνοφρουρά εισβάλει στο πανεπιστήμιο του Κεντ στο Οχάιο με σκοπό να καταστείλει διαμαρτυρία για την Αμερικάνικη εισβολή στην Καμπότζη και 4 φοιτητές δολοφονούνται εν ψυχρώ. Στις 8/4/1970, 100.000 φοιτητές συμμετέχουν σε μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην Ουάσιγκτον.

Κίνα, 1989

Εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του πολιτικού σκηνικού στην Κίνα, η ασάφεια που περιβάλλει τα γεγονότα της πλατείας Tienanmen το καλοκαίρι του 1989 δεν αφήνει περιθώρια για ξεκάθαρες ερμηνείες και ασφαλείς προσεγγίσεις. Η καθιστική διαμαρτυρία και η απεργία πείνας 3.000 φοιτητών στις 14/5 στην κεντρική πλατεία του Πεκίνου απαντήθηκαν από την κυβέρνηση με κήρυξη στρατιωτικού νόμου.

Το αίτημα της φοιτητικής κινητοποίησης ήταν η διεύρυνση της ελευθερίας της έκφρασης και της συμμετοχής φοιτητών στις τοπικές κυβερνήσεις, καθώς και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση για να μην οξύνει την λαϊκή δυσαρέσκεια μεταφέρει στο Πεκίνο από άλλες περιοχές της Κίνας, 50.000 άοπλους στρατιώτες, μη ενημερωμένους για το τι συμβαίνει στην πλατεία, με την δικαιολογία ότι θα λάβουν μέρος σε στρατιωτικές ασκήσεις.

Όταν οι κάτοικοι του Πεκίνου καταλαβαίνουν τι συμβαίνει αρχίζουν συμπλοκές, η κυβέρνηση εφοδιάζεις τους στρατιώτες με όπλα, ενώ οι φοιτητές κάνουν οδοφράγματα γύρω από την πλατεία.

Στις 6/6 όλο το Πεκίνο έχει καταλειφθεί από τανκ. Οι δυτικές εφημερίδες κάνουν λόγο για σφαγή εκατοντάδων, τα επίσημα στοιχεία της Κινεζικής κυβέρνησης, όμως, δεν αναφέρονται σε νεκρούς.