Φωτογραφία του Κώστα Τσιρώνη
/της Μαρίας Γεωργακοπούλου
Σάββατο, 6 Δεκέμβρη, 2008. Το όπλο του ειδικού φρουρού Επαμεινώνδα Κορκονέα σημαδεύει τον δεκαπεντάχρονο Αλέξη Γρηγορόπουλο. Ήταν ο Δεκέμβρης «ώρα μηδέν» για τη νεολαία, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι! Ένας νεαρός μαθητής έπεσε νεκρός από πυρά αστυνομικού. Τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο… Η αντίδραση; Μεγαλειώδεις πορείες σε όλη την Ελλάδα με φοιτητές, μαθητές να κατακλύζουν τους δρόμους!
Η εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 πυροδοτήθηκε και μέσω των social media, στην πιο διαδεδομένη μορφή τους έως τότε, τα blogs, αλλά και μέσω του facebook. Έτσι, η κοινωνική αντίσταση οργανώθηκε μέσω της αντιπληροφόρησης. Τι ήταν αυτό, όμως, που έκανε την αντιπληροφόρηση αναγκαία; Τίποτε άλλο, παρά η προσπάθεια προπαγάνδας και συγκάλυψης την δολοφονίας του δεκαπεντάχρονου Αλέξη από την πλευρά των συστημικών ΜΜΕ. Αρκούν μόνο λίγες ώρες από την στιγμή που ο Αλέξης δολοφονείται για να ακουστεί το πρώτο δελτίο ειδήσεων, αυτό του ALTER, στο οποίο αναφέρεται ότι γίνονται επεισόδια στα Εξάρχεια με τους αντιεξουσιαστές να επιχειρούν την επίθεση με μολότοφ σε περιπολικό του Α.Τ. Εξαρχείων: «Ήταν μία ομάδα, η οποία εντόπισε το διερχόμενο περιπολικό», είπαν.
Αυτό, όμως, που συνέβη απείχε από την περιγραφή των δελτίων ειδήσεων. Το περιπολικό είχε λάβει εντολή να μεταβεί στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου υπήρχε μια παράβαση. Όμως, το περιπολικό έκανε βόλτες στο κέντρο των Εξαρχείων μέχρι που έφτασε στη συμβολή των οδών Ζωοδόχου Πηγής & Τζαβέλλα και οι αστυνομικοί πέταξαν κρότου λάμψης στους νεαρούς που κάθονταν στον πεζόδρομο. Αφού απομακρύνουν το περιπολικό μόλις έναν δρόμο, στην οδό Χ. Τρικούπη, οι αστυνομικοί επιστρέφουν… αυτή τη φορά πεζοί. Από εκεί και πέρα εξελίσσεται το σενάριο «της συμπλοκής και του τυχαίου περιστατικού». Τα συστημικά μέσα ενημέρωσης πιάνουν το νήμα από το σενάριο αυτό και επιδίδονται σε μία άνευ προηγουμένου προσπάθεια συγκάλυψης της δολοφονίας.
Αποκορύφωμα της προσπάθειας αυτής ήταν το μοντάζ του τηλεοπτικού σταθμού MEGA στο μοναδικό και πλέον βασικό βίντεο από την στιγμή της δολοφονίας. Η κα Λητώ Βαλλιάτζα αποτελεί ίσως την πιο βασική αυτόπτη μάρτυρα εκείνης της νύχτας. Από το μπαλκόνι της κατέγραψε όλη την σκηνή με τους πεζούς αστυνομικούς να προκαλούν τους νεαρούς στην οδό Τζαβέλλα – στους οποίους λίγα λεπτά πριν είχαν πετάξει κρότου λάμψης – μέχρι και την στιγμή της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Ο τηλεοπτικός σταθμός προσπάθησε να επιβεβαιώσει τα όσα οι δύο αστυνομικοί είχαν αναφέρει περί επίθεσης που δέχτηκαν στα Εξάρχεια. Γι’ αυτό πρόσθεσε στο βίντεο-ντοκουμέντο ήχους συμπλοκής. Το εν λόγω μονταρισμένο βίντεο χρησιμοποιήθηκε κι από τους υπόλοιπους τηλεοπτικούς σταθμούς. Ο Γ. Πρετεντέρης έκανε λόγο για μεμονωμένο περιστατικό και δεν απέδιδε ευθύνες στους αστυνομικούς.
Στο παιχνίδι της συγκάλυψης δεν έμειναν μόνο τα κανάλια, αλλά και μερίδα του Τύπου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μεθόδευση της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος» για το φωτορεπορτάζ του Κώστα Τσιρώνη. Δύο μέρες μετά την δολοφονία του Αλέξη, ο φωτογράφος κατέγραψε καρέ-καρέ την στιγμή που 2 αστυνομικοί των ΜΑΤ είχαν σηκώσει το χέρι τους προς τους νέους – με τη μόνη διαφορά ότι ο ένας από τους δύο κρατούσε όπλο. Η φωτογραφία αυτή δεν δημοσιεύτηκε ποτέ στην εφημερίδα και ο Κ. Τσιρώνης απολύθηκε, επειδή η λήψη του δημοσιοποιήθηκε στο διαδίκτυο. Η φωτογραφία του θεωρήθηκε ως μια από τις σημαντικότερες της πρώτης δεκαετίας του αιώνα.
Η κοινωνική «έκρηξη» που σημειώθηκε τον Δεκέμβρη του 2008, έφερε χιλιάδες κόσμου στους δρόμους. Όχι μόνο τους νέους και τις νέες που στο πρόσωπο του Αλέξη έβλεπαν μια ολόκληρη γενιά, αλλά και ορισμένους μεγαλύτερους, οι οποίοι έδειχναν την αγανάκτησή τους για τις συνθήκες που βίωναν με αφορμή την δολοφονία ενός 15χρονου παιδιού. Αυτό που επέλεξε η τότε κυβέρνηση της ΝΔ να κάνει – και βρήκε εύφορο έδαφος στα συστημικά μέσα ενημέρωσης – ήταν να στοχοποιήσει τους νέους που εξεγείρονταν, προκειμένου να ξεχαστεί η δολοφονία του 15χρονου Αλέξη και η ακραία καταστολή που ακολούθησε τις επόμενες μέρες. Μαθητές/-τριες, φοιτητές/-τριες βγήκαν στους δρόμους κάθε μέρα και κάθε νύχτα και έσπασαν την παραπληροφόρηση των συστημικών ΜΜΕ.
Η επιλογή των συστημικών μέσων ενημέρωσης να υιοθετήσουν πλήρως το αφήγημα της κυβέρνησης, σε καμία περίπτωση δεν ήταν αθώα, αλλά ούτε και αποτέλεσμα κάποιου είδους παρανόησης. Τα ΜΜΕ αποτελούν ιδεολογικούς μηχανισμούς και ταυτόχρονα επιχειρήσεις που εξυπηρετούν κατά κύριο λόγο τα ιδιοκτησιακά συμφέροντα. Τα Μέσα μπορούν να καθορίσουν συμπεριφορές, πεποιθήσεις, αντιδράσεις, απόψεις σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Αν και το 2008 το διαδίκτυο δεν αποτελούσε τον βασικότερο τρόπο επικοινωνίας, ωστόσο, οι νέοι κατάφεραν να χτίσουν τις αντιστάσεις τους αξιοποιώντας το. Σήμερα, η κατάσταση σε αυτό το πεδίο έχει εξελιχθεί ραγδαία και τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας (τηλεόραση, εφημερίδες κλπ) έχουν χάσει την «αίγλη» που είχαν άλλοτε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι το 28% των πολιτών έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα ΜΜΕ.
Η πανδημία του κορονοϊού κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια χειραγώγησης των παλιών μέσων. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από όταν ο Κυρ. Μητσοτάκης ενοχοποιούσε τους νέους ανθρώπους για την διασπορά του κορονοϊού Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την τελευταία φορά που η κυβέρνηση της ΝΔ απάντησε με βίαιη καταστολή στη νέα γενιά που βρέθηκε στο δρόμο για να εναντιωθεί στις πρακτικές της… Το «μίσος για τη νεολαία» οδηγεί την κυβέρνηση στην ακραία καταστολή κάθε πτυχής της ζωής των νέων – ιδιαίτερα σε ό,τι αποτελεί εμπόδιο στην πραγμάτωση των νεοφιλελεύθερων σχεδίων της. Μια νεολαία που έρχεται αντιμέτωπη με τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας, μια νεολαία που βλέπει κάθε δικαίωμά της να καταστρατηγείται. Όπως και το 2008 έτσι και σήμερα η νέα γενιά βρίσκεται για άλλη μια φορά στο στόχαστρο και καλείται να δώσει μια ουσιαστική απάντηση απέναντι στην τρομοκρατία, την οποία υφίσταται.
