/της Ιωάννας Κουρού
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας ως φορείς κοινωνικοποίησης συμβάλλουν στη διαμόρφωση των αντιλήψεων και των προτύπων συμπεριφοράς. Μέσα από την αναπαράσταση και απεικόνιση των γεγονότων, οι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν σύμβολα και ερμηνείες στο λόγο τους που στην ουσία κατασκευάζουν την είδηση ανάλογα με τις κοινωνικές και ιδεολογικές καταβολές τους, αλλά και τα συμφέροντα που εξυπηρετούν.
Σε ένα περιβάλλον διαμορφωμένο από τον άνδρα για τον άνδρα, οι γυναίκες συνήθως βρίσκονται πίσω, βοηθώντας, στηρίζοντας, καθαρίζοντας, αποτελώντας έναν μηχανισμό εκτόνωσης για τον κύρη του σπιτιού. Τα ΜΜΕ διαχρονικά έχουν στηρίξει αυτές τις αντιλήψεις με την προβολή των γυναικών σε αυτά ως σεξουαλικά αντικείμενα, αντικείμενα ομορφιάς και πόθου, αναπαράγοντας το πρότυπο της καλής νοικοκυράς και μητέρας/συζύγου, αλλά και τοποθετώντας τις γυναίκες του κλάδου, τις γυναίκες δημοσιογράφους σε δευτερεύουσες θέσεις. Σύμφωνα, άλλωστε, με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο για τα ΜΜΕ η ορατότητα των γυναικών δημοσιογράφων είναι πολύ χαμηλότερη σε σύγκριση με των ανδρών.
Έναν άλλον σημαντικό ρόλο που λαμβάνει η γυναίκα στα ΜΜΕ είναι αυτός του θύματος και συνήθως σε ό,τι έχει να κάνει με ζητήματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, καθώς καθημερινά οι γυναίκες βιώνουμε την παρενόχληση, το βιασμό, την κακοποίηση. Βέβαια, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε την εξής αντίφαση που παρατηρείται στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούνται αυτά τα φαινόμενα: παρά την ορατότητα αυτών των ζητημάτων, τα ΜΜΕ τα αντιμετωπίζουν εξατομικευμένα και δεν δίνουν χώρο στο κοινωνικό περιβάλλον και τις αιτίες που οδηγούν σε αυτά. Οπότε, δεν είναι μόνο ο αριθμός των θεμάτων που εμφανίζονται στα ΜΜΕ, αλλά και το βάρος των φωνών των γυναικών θυμάτων σε αυτά.
Και αυτό γιατί παρά το γεγονός ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει την ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών ως μία μορφή πανδημίας, η οποία αν και λαμβάνει χώρα μέσα στα σπίτια μας δεν είναι σε καμία περίπτωση ιδιωτική υπόθεση, ούτε υπόθεση προσωπική του δράστη και του θύματος, αλλά κοινωνική, τα ΜΜΕ εξακολουθούν να εξακολουθούν να αγνοούν την κοινωνική προέλευση του φαινομένου, δηλαδή την πατριαρχία που δομεί τις έμφυλες σχέσεις και ανισότητες, και να ρίχνουν το βάρος στο έγκλημα καθαυτό. Τόσο στο έγκλημα στα Γλυκά Νερά όσο και σε άλλα εγκλήματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών, ο Τύπος, οι ειδήσεις και πολλές ενημερωτικές εκπομπές δημιουργούν προβληματικές εικόνες για το εν λόγω ζήτημα. Εικόνες που εξωραΐζουν τον θύτη, τον δικαιολογούν και τον συγκαλύπτουν. Πόσες φορές, άραγε, έχουμε δει τίτλους σε δημοσιεύματα που να παρουσιάζουν τους θύτες ως «θύματα» μιας μη υγιούς σχέσης και το πέρασμα στην εγκληματική πράξη να λέγεται ότι έγινε εν «βρασμώ ψυχής»; Γιατί του «μίλησε μειωτικά», γιατί ήθελε να χωρίσει, γιατί τον κεράτωνε, γιατί εν ολίγοις η συμπεριφορά της γυναίκας θύματος οδήγησε τον δράστη σε αυτή την συμπεριφορά. Αυτή η στρεβλή εντύπωση που αναπαράγεται επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τέτοιου είδους εγκλήματα και μας οδηγεί να τα αποκόπτουμε από το κοινωνικό περιβάλλον και να αντιμετωπίζουμε με καχυποψία το θύμα. Και, φυσικά, δεν πρόκειται για μία λάθος προσέγγιση, αλλά για μια ιδεολογική επιλογή που ενισχύει το πατριαρχικό σύστημα και αναπαράγει έναν κόσμο στον οποίο οι γυναίκες επιβιώνουν μέσα από ευάλωτες θέσεις.
Ειδικά σε μια περίοδο κρίσιμη όπως η σημερινή με τις γυναικοκτονίες να παίρνουν ανοδική πορεία μετά το πολύμηνο lockdown σε πολλά μέρη της Ευρώπης, τα ΜΜΕ πρέπει να αρχίσουν να προσεγγίζουν το φαινόμενο όπως ακριβώς είναι. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν το ρόλο τους μέσα στην κοινωνία και να αποτελέσουν το κλειδί για την ενημέρωση και τον οδηγό για την αποτροπή των έμφυλων στερεοτυπικών αντιλήψεων και της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας με την πιο ακραία μορφή τη γυναικοκτονία. Και ναι, πρέπει να το πουν με το όνομά του, πως πρόκειται για γυναικοκτονία, μία μορφή δολοφονίας κεκαλυμμένη με μισογύνικες αντιλήψεις, προερχόμενη από το αίσθημα ιδιοκτησίας που έχουν οι άνδρες πάνω στις ζωές και τα σώματα των γυναικών. Μιας ιδιοκτησίας που όταν αμφισβητείται μπορεί να μας στερήσει ακόμα και τη ζωή μας.
