/του Λουκά Σκουρολιάκου 

 

Η συνεργασία και η ανταλλαγή γνώσης μεταξύ των ανθρώπων ήταν και είναι βασικό στοιχείο της επιβίωσης. Είναι ένας από τους λόγους όπου διάφοροι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν ή εξαφανιστήκαν.

H συνεργασία σύμφωνα με το λεξικό Cambridge είναι ” κατάσταση στην οποία δύο ή περισσότερα άτομα εργάζονται μαζί για να δημιουργήσουν ή να πετύχουν το ίδιο πράγμα”. Η συνεργασία, ως μέσο επιτυχίας και βασικό υλικό για την ύπαρξη δεσμών μεταξύ πολιτισμών και ανθρώπων,  βρίσκεται στα πρώτα βήματα του ανθρώπινου είδους.

 Μορφές συνεργασίας συναντάμε από πολύ νωρίς στη ζωή μας μέσω των ομαδικών παιχνιδιών που παίζαμε στις παιδικές χαρές ή στις αλάνες (αθλητικά ή άλλα παιχνίδια). Στην εποχή μας υπάρχει μία τεχνολογική εξέλιξη όσον αφορά το παιχνίδι,  η εμφάνιση των ψηφιακών παιχνιδιών. Τα μη ψηφιακά παιχνίδια αποτελούν ένα μέσο, ώστε το παιδί ή ο ενήλικας να βιώσει σε πραγματικό χρόνο τα αποτελέσματα των πράξεων του, να αντιληφθεί την έννοια και την ανάγκη της συνεργασίας και την συμμετοχή σε μία ομάδα για ένα κοινό σκοπό.  Για την επιτυχία της ομάδας/ κοινότητας αποτελεί  σημαντικό παράγοντα η αναγνώριση του ρόλου κάθε ατόμου και το τί ευθύνες φέρει αυτός ο ρόλος. Αν θέλει μια ομάδα να κερδίσει, είναι σημαντικό να μην υπάρχει το στοιχείο του εγωισμού, αλλά η δυνατότητα αντίληψης της ανάληψης ευθυνών που ακολουθούν τον εκάστοτε ρόλο.

Πως, όμως, τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν να διδάξουν τις αρχές της συνεργασίας και της αλληλοϋποστήριξης σε μία γενιά που κατηγορείται για αποξένωση;

Είναι γνωστό, ότι η νέα γενιά αγκαλιάζει κάθε νέα τεχνολογία . Οι παλαιότεροι, παρατηρώντας μικρές ή μεγάλες αλλαγές στον δικό τους τρόπο ζωής  εκδηλώνουν κάποια τεχνοφοβία και επιφύλαξη σε οτιδήποτε νέο. Τέτοια φαινόμενα παρατηρήθηκαν όταν μπήκε στον τρόπος ζωής  μας η τηλεόραση, η χρήση του κινητού έναντι του σταθερού τηλεφώνου, το διαδικτύου και τα βιντεοπαιχνίδια.

Τα ψηφιακά παιχνίδια στο διαδίκτυο, είναι χτισμένα πάνω σε θεμελιώδεις βασικές αρχές δημιουργίας παιχνιδιών ,όπως την ύπαρξη συγκεκριμένων μηχανισμών, τον ξεκάθαρο διαχωρισμό μεταξύ των ομάδων και των σκοπών τους, και βέβαια την πίστωση κάποιου είδους κέρδος μετά το πέρας του κάθε παιχνιδιού ή γύρου.

Σε αυτά τα παιχνίδια, οι παίκτες ανταλλάσσουν γνώσεις και τεχνικές είτε μέσω in-game συνομιλιών ,voice chat είτε πιο οργανωμένα με οδηγούς σε ιστοσελίδες και Forums ,οπού αναπτύσσονται ομάδες και συζητήσεις. Σε αντίθεση με τον πραγματικό κόσμο, όπου μπορεί να υπάρχει προκατάληψη  για ένα άτομο ως προς τον χαρακτήρα ή τα αρχηγικά του προσόντα , λόγω εμφάνισης ή φυσικών προσόντων και χαρισμάτων, στα παιχνίδια αυτά η ικανότητα και τα ηγετικά προσόντα αναδεικνύονται μέσω της τεχνικής κατάρτισης και γνώσης ,που επιδεικνύει ο/η εκάστοτε παίκτης/τρια.

Κοινότητες και δεσμοί συνεργασίας έχουν στηθεί πολλές φορές στο παρελθόν. Το World of Warcraft και τα expansion packs  ήταν ένας από τους πρώτους μαζικούς εικονικούς κόσμους, όπου νέα παιδιά και ενήλικες δραπέτευαν και έστηναν μορφές επικοινωνίας. Αντίστοιχα, αυτό  γίνεται στο Arma  ή στο League Of Legends. Σε παιχνίδια MMO η έννοια της συνεργασίας για  μία ομάδα έχει διαφορετική αξία για κάθε παίκτη. Αυτό, λόγω του ότι το παιχνίδι έχει πολλούς ενδιάμεσους στόχους, εκτός των raids και δεν συνεργάζεται κανείς μόνο στο πεδίο των μαχών, όπως γίνεται στο Lol ή στο Team Fortress 2,  αλλά  είναι εφικτό να εξερευνήσει τον ψηφιακό κόσμο ,να στήσει βάσεις και οχυρά.

Για παράδειγμα στο βιντεοπαιχνίδι Team Fortress 2 , οι παίκτες χωρίζονται σε συγκεκριμένες κλάσεις ,κάθε χαρακτήρας έχει ορισμένες ιδιότητες αλλά και μοναδικό τρόπο παιχνιδιού.  Έτσι, δε γίνεται ένα άτομο να αγνοήσει ότι ένας συμπαίκτης του χρειάζεται τη βοήθεια  που μόνο ο χαρακτήρας του έχει ικανότητες να προσφέρει ,είτε με πακέτα υγείας είτε με άλλες μεθόδους. Και ο κάθε ρόλος ανταμείβεται ανάλογα με το αν οι δράσεις του σχετίζονται με τη δουλειά του ρόλου του. Όλοι οι ρόλοι είναι χρήσιμοι ,όπως και στον έξω κόσμο, το καθένα άτομο αναλαμβάνει ένα συγκεκριμένο κομμάτι ενός ευρύτερου σκοπού. Έτσι, πολλά βιντεοπαιχνίδια  τα διέπει η αρχή της συνεργασίας. Μέσα από αυτό τον τρόπο το άτομο αναγνωρίζει τη σημασία της προσφοράς στον τομέα που επέλεξε και ότι μόνο ως ομάδα κερδίζεις.

Ένας άλλο τομέας όπου η συνεργασία εμφανίζεται, είναι τα παιχνίδια προσομοίωσης αθλημάτων. Εκεί, οι παίκτες μαθαίνουν τη σημασία του ρόλου που αναλαμβάνουν στο ψηφιακό γήπεδο και πειραματίζονται με τεχνικές και τρόπους καλύτερης απόδοσης. Πολλές φορές ο τρόπος σκέψης και αντίδρασης στον ψηφιακό κόσμο, είναι μια προσομοίωση της πραγματικότητας. Και αυτό, άλλες φορές σε υπερβολικό και άλλες σε ρεαλιστικό βαθμό. Στη τελευταία περίπτωση, όταν το άτομο βρεθεί σε αντίστοιχη θέση στο μη ψηφιακό κόσμο ο εγκέφαλος θα σκεφτεί να δράσει γρηγορότερα, έχοντας ήδη μια εικόνα του πιθανού ρίσκου για  επιτυχή εκτέλεση ή αποτυχία  και έχοντας ήδη “μάθει” σε ένα βαθμό το πιθανό αποτέλεσμα. Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει πώς τα ψηφιακά παιχνίδια βελτιώνουν την αντίδραση των παικτών και την κίνηση ματιού χεριού.

Πέραν, όμως των τεχνικών δεξιοτήτων και την όποια μεταφορά τους στον πραγματικό κόσμο ,τι γίνεται με την αίσθηση της ομάδας στα βιντεοπαιχνίδια ;

Όπως ειπώθηκε νωρίτερα οι κοινότητες και οι δομές συνεργασίας απαντώνται σε πολλά online βιντεοπαιχνίδια , όμως η ψηφιακή παρουσία σε μία κοινότητα δε θα αντικαταστήσει την μη ψηφιακή επαφή. Πολλές φορές παίκτες έχουν τιμήσει χαμένους συμπαίκτες τους. Σε πολλά VR lobby ,παίκτες και παίκτριες από όλες τις γωνιές της Γης και από όλα κοινωνικά στρώματα συναντιούνται για να συζητήσουν τα προβλήματά τους και να παρέχουν βοήθεια και συμβουλές. Ότι γίνεται και γινόταν σε forums στο Reddit , σε διάφορες ομάδες στο διαδίκτυο, γίνεται σε έναν ψηφιακό χώρο.

Η κοινωνία οδηγείται σε περισσότερο συνεργατικές δομές και όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι είναι υπέρ της αλληλεγγύης για τη διεκπεραίωση ενός κοινού σκοπού. Το MMO Eve Online είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς η αίσθηση της κοινότητας , η γνώση και η αλληλεγγύη μεταφέρονται και διαδίδονται στον ψηφιακό κόσμο. Στο συγκεκριμένο παιχνίδι υπάρχει ολόκληρη ψηφιακή οικονομία που οι παίκτες έχουν ενεργό ρόλο και εκ των πράξεων τους διαμορφώνονται μακροοικονομικές και μικροοικονομικές τάσεις και μοντέλα που θα συναντάγαμε στον πραγματικό κόσμο.

Τα βιντεοπαιχνίδια λοιπόν, αποτελούν ψηφιακές κοινότητες με χαρακτηριστικά μη ψηφιακών κοινοτήτων καθώς οι βασικές αρχές που τις διέπουν βασίζονται στις ανάγκες του ανθρώπου ως κοινωνικό όν. Δημιουργούνται παρέες και ανταλλάσσονται λόγια ενθαρρυντικά ή δυσάρεστα. Το πιο βασικό, λοιπόν,  είναι ότι αποτελούν μια εικόνα του πραγματικού κόσμου απλά με διαφορετικό σχήμα. Οι αρχές και τα μαθήματα είναι ίδια και οι νέοι άνθρωποι μπορούν να μάθουν και να εκφραστούν σε ένα περιβάλλον όπου οι αποστάσεις μειώνονται. Τα βιντεοπαιχνίδια είναι ένα πεδίο άσκησης για την πραγματική ζωή, όπου δεν υπάρχουν τεχνικές επαναφοράς αν γίνουν λάθη.

 

Πηγές:

https://www.researchgate.net/publication/278016074_Using_Video_Games_to_Develop_Social_Collaborative_and_Communication_Skills https://www.researchgate.net/publication/282212572_Team_Collaboration_in_Virtual_Worlds_Editorial_to_the_Special_Issuehttps://sites.psu.edu/aspsy/2017/11/06/do-online-games-have-a-sense-of-community/https://www.eveonline.com/article/q624rx/monthly-economic-report-january-2020