/ Της Ελένης Γεωργίου
Μέχρι το σωτήριο έτος 2016, στη μικρή μας χώρα γνωρίζαμε τη Μεγάλη Παρασκευή και την Παρασκευή και 13. Τον τελευταίο μήνα όμως, μια καινούργια Παρασκευή ήρθε να προστεθεί στο λεξιλόγιό μας. Η Μαύρη Παρασκευή ή Black Friday στα αμερικάνικα. Μια Παρασκευή που έχει πολλή πέραση στις ΗΠΑ και τώρα με τα Ίντερνετς έχουμε κι εμείς τη δυνατότητα να μάθουμε και να ενστερνιστούμε(;).
Τι είναι όμως αυτή η περιβόητη Black Friday; Με ένα γρήγορο ψάξιμο μαθαίνουμε ότι, παραδοσιακά, στις ΗΠΑ μετά τον εορτασμό της Ημέρας των Ευχαριστιών, του Thanksgiving καλέ, οι μεγαλύτερες αλυσίδες καταστημάτων και οι πολυεθνικές εταιρείες βάζουν τεράστιες εκπτώσεις στα προϊόντα τους για να ξεστοκαριστεί το απόθεμα τους και για να μπορεί ο απλός κοσμάκης να πάρει το νέο Playstation με 30 δολάρια. Αυτά σε θεωρητικό επίπεδο. Γιατί μετά από αυτό πέφτουμε πάνω σε μία σειρά από βίντεο, τα οποία δείχνουν τεράστιες ουρές έξω από τα καταστήματα, ανθρώπους να δέρνονται για ένα μπλουζάκι και πηχυαίους ειδησεογραφικούς τίτλους για θύματα ανήμερα της Black Friday.
Οι πολυεθνικές εταιρείες που βιοπορίζονται στην Ελλάδα, λοιπόν, αποφάσισαν να καθιερώσουν την αντίστοιχη ημέρα και στην ελληνική πραγματικότητα. Αποφάσισαν ότι είναι μια καλή ευκαιρία να βάλουν εκπτώσεις, για να αναζωογονηθεί η ελληνική αγορά. Και φυσικά, διαφήμισαν υπέρ το δέον αυτό τους το εγχείρημα. Το ελληνικό καταναλωτικό κοινό ενθουσιάστηκε και έσπευσε την Παρασκευή στις 26 του μήνα στα καταστήματα.
Και κάπου εδώ, μάλλον σταματά το αστείο. Γιατί, διαβάζοντας έστω και λίγα πράγματα για το θεσμό της Black Friday, διακρίνουμε την ηθική κατάπτωση του καταναλωτισμού. Η οικονομική εξαθλίωση τα χρόνια της κρίσης έχει συμβάλει στο να θεωρούμε οποιοδήποτε είδος έκπτωσης σωτήριο, και να μην αντιλαμβανόμαστε ότι μέσα από τέτοιους θεσμούς οξύνεται το χάσμα μεταξύ εργοδότη, εργαζομένου και καταναλωτή. Ο μόνος κερδισμένος από αυτήν την ιστορία είναι ο εργοδότης ο οποίος μπορεί να παίξει με την κοστολόγηση της έκπτωσης και να προβάλει την τιμή του προϊόντος στα δικά του μέτρα. Από την άλλη, ο εργαζόμενος είναι ο μεγάλος χαμένος τέτοιων ημερών. Με τη διάλυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ο εργαζόμενος δεν έχει καμία αξίωση καλυτέρευσης των οικονομικών του, αφού ούτε τις υπερωρίες που θα κάνει θα πληρωθεί, ούτε έχει κάποιο μερίδιο στα κέρδη από αυτή τη μέρα. Και είναι και το άλλο. Στο τέλος αυτής της μέρας, μετά από την επέλαση των καταναλωτικών ορδών, ποιος καλείται να τακτοποιήσει το χάος; Μήπως ο εργοδότης; Χμμ… Τέλος, έχουμε το τρίτο στοιχείο της εξίσωσης, τον καταναλωτή. Είναι προφανώς πολύ δελεαστικό να μπορείς να αγοράζεις αγαθά στο μισό της αξίας τους, αλλά αξίζει το στήσιμο στην ουρά και οι εξάρσεις βίας και η γκρίνια και η ανθρώπινη, τελικά, εξαθλίωση; Χμμ.
Είναι προφανές ότι στο Παγκόσμιο Χωριό μας, ο ένας υιοθετεί στοιχεία του άλλου και, πόσο μάλλον, στοιχεία μιας ηγεμονικής δύναμης όπως είναι οι ΗΠΑ. Αλλά είναι χρέος μας να αντιστεκόμαστε στη υιοθέτηση θεσμών και πρακτικών που στοχεύουν στην κατάπτωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ας μην ξεχνάμε ότι εργαζόμενοι και καταναλωτές βρισκόμαστε στην ίδια πλευρά, και ο μόνος κρίκος που μας κρατά ζωντανούς και δυνατούς είναι η αλληλεγγύη μας.
«Μαύρη Παρασκευή ποτέ και πουθενά» λοιπόν.
