/ του Βαγγέλη Παπαμιχαήλ
Στις 19 Ιουνίου του 2019 φεύγει από τη ζωή ο Τάκης Μπενάς (1925-2019). Με αφορμή, λοιπόν, τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατο του, θυμόμαστε ένα από τα βιβλία του «Το Ελληνικό ‘68», που αποτελεί σταθμό για την ιστορία της ελληνικής αριστεράς.
Ένα βιβλίο που όπως έχει χαρακτηριστικά αναφέρει στην ΑΥΓΗ το 2012 ο Κώστας Γαβρόγλου:
«αποτελεί, ενδεχομένως τη διεισδυτικότερη αφήγηση των πρώτων χρόνων της ιστορίας του ΚΚΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ, από την διάσπαση του ενιαίου ΚΚΕ μέχρι το τέλος της Δικτατορίας».
Αδιαμφισβήτητα, λοιπόν, μιλάμε για ένα βιβλίο σταθμό, που μας παρουσιάζει γεγονότα και καταστάσεις, μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου, που ήταν ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της ιστορίας της ίδρυσης, αλλά και της πορείας μέσα στα χρόνια του ΚΚΕ Εσωτερικού.
Πριν δούμε την παρουσίαση του βιβλίου ας θυμηθούμε ποιος ήταν ο Τάκης Μπενάς.
Ο Τάκης Μπενάς γεννήθηκε το 1925 στον Πειραιά στην Κατοχή είναι μαθητής στις τελευταίες τάξεις του γυμνασίου και στη συνέχεια φοιτητής της Νομικής.
Συμμετέχει στην Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ Νέων και της ΕΠΟΝ, στον Πειραιά και το πανεπιστήμιο, όσα έζησε αυτά τα χρόνια τα διηγείται στο βιβλίο του “Της Κατοχής” , αμέσως μετά έρχεται ο Εμφύλιος και ο Τάκης Μπενάς θα καταδικαστεί σε θάνατο από τα έκτακτα στρατοδικεία και τελικά θα παραμένει στη φυλακή για 12 χρόνια.
Το 1960 μετά την απελευθέρωση του θα βρεθεί ξανά στο δρόμο των κινημάτων, αρχικά ως γραμματέας της Νεολαίας ΕΔΑ και από το 1964 της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη.
Από το 1961 ήταν μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ και της Ε.Ε. της ΕΔΑ.
Τη νύχτα της 21ης Απριλίου 1967 θα διαφύγει, και θα βρεθεί ανάμεσα στην ηγεσία του αντιδικτατορικού αγώνα της Αριστεράς για τα επόμενα 2 χρόνια.
Το 1968 και μετά τη διαφωνία των τριών μελών της Π.Γ του ΚΚΕ (Μήτσος Παρτσαλίδης, Ζήσης Ζωγράφος, Πάνος Δημητρίου) στη 12η Ολομέλεια του ΚΚΕ και τη διαγραφή τους, παίρνει μέρος σαν μέλος του “γραφείου εσωτερικού”, δηλαδή του τμήματος της ηγεσίας που δρούσε σε συνθήκες παρανομίας στην Ελλάδα, στην ίδρυση του ΚΚΕ Εσωτερικού, μαζί με τους Μπάμπη Δρακόπουλο, Νίκο Καρρά και Αντώνη Μπριλλάκη.
Το 1969 φυλακίζεται με ισόβια ποινή από τη Χούντα και εξορίζεται, θα απελευθερωθεί αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας.
Από τη μεταπολίτευση και για 12 συνεχόμενα χρόνια έως το 1986, συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας και την ηγεσία του ΚΚΕ Εσωτερικού.
Ο Τάκης Μπενάς αρθρογραφούσε συχνά στην εφημερίδα ΑΥΓΗ και μετά το 1988 στην εφημερίδα “Εποχή” στην οποία ήταν και ιδρυτικό μέλος.
Το Ελληνικό ’68
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Μέσα σε πολύ λίγα χρόνια μετασχηματίστηκε η εικόνα που είχαν οι κομμουνιστές και πολλοί άλλοι προοδευτικοί για τον υπαρκτό κόσμο του σοσιαλισμού, για τα καθεστώτα σ’ αυτές τις χώρες, για την ίδια τη δικαίωση της ύπαρξης τους και, κατά συνέπεια, για την πολιτική και ηθική δικαίωση του κομμουνιστικού κινήματος. Βεβαιότητες, περιβεβλημένες με το φωτοστέφανο της κοινωνικής δικαιοσύνης και “ανθεκτικές” στο μαρξιστικό επιστημονικό έλεγχο καταρρέανε. Στην αρχή όχι βέβαια με πάταγο, αλλά σταδιακά και “από λίγο”, ώσπου η ολική τους αποδυνάμωση στη συνείδηση των ανθρώπων του ανανεωτικού κομμουνιστικού κόσμου, ιδίως στην Ευρώπη, οδήγησε στην πλήρη κριτική απόρριψη του συστήματος του υπαρκτού, στην απαίτηση για τη διαμόρφωση ενός άλλου σοσιαλιστικού οράματος, όπου η δημοκρατία και η ελευθερία να αποτελούν καθοριστικά συστατικά του στοιχεία. Είχε σημάνει η ώρα της μεγάλης αμφισβήτησης και όσοι θα πορευόμαστε σ’ αυτόν το δρόμο, θα υποχρεωνόμαστε να απορρίπτουμε συνεχώς μέσα στην πορεία μας και ένα μέρος από τη “σκουριά” που κουβαλούσαμε, από την περίφημη “δικτατορία του προλεταριάτου” μέχρι τους διάφορους -ισμούς. Αυτή η διαδικασία υπήρξε οδυνηρή και λυτρωτική, με αποτέλεσμα να μην περιορίζεται ο πραγματοποιούμενος μετασχηματισμός μόνο στην κοσμοαντίληψη για τον κομμουνιστικό κόσμο, αλλά και να επεκτείνεται στην ίδια την ανθρώπινη προσωπικότητα του καθενός. Όχι βέβαια στον ίδιο βαθμό και με τους ίδιους ρυθμούς για όλους. Όμως από το συνολικό αποτέλεσμα αυτής της κοσμογονίας, και μέσα στη διάρκεια της ιστορούμενης περιόδου, είχε ήδη προκύψει μια νέα κομματική κουλτούρα που αγωνιζόταν να αποβάλει όσα άχρηστα και επιζήμια στοιχεία του παρελθόντος επιζούσαν στην πολιτική και τη μεθοδολογία μας και κυρίως τις ιδεοληψίες και τις μονομανίες που φάνταζαν πια σαν φαντάσματα μιας άλλης, ξεχασμένης εποχής. Η θητεία στην κομμουνιστική ανανέωση δεν ήταν μια ρόδινη εμπειρία. Αν θεωρήσουμε ότι αυτή η μεγάλη ομάδα των Ελλήνων κομμουνιστών υπήρξε μια πρωτοπορία για την εποχή της, πρέπει ταυτόχρονα να παραδεχτούμε πως βρέθηκε πολλές φορές πολύ μπροστά και αρκετά αποσπασμένη από το συνολικό πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο της χώρας και της κοινωνίας. Η αντίφαση ήταν τραγική. Ο πολύς κόσμος εξακολουθούσε να μένει είτε στην αδράνεια του είτε να κινείται με ανεπαίσθητους ρυθμούς εξακολουθούσε δηλαδή να προτιμά τη σιγουριά των βεβαιοτήτων του χωρίς να υποπτεύεται την κατάρρευση τους που είχε αρχίσει να οδεύει προς το εκρηκτικό 1989. Αλλά μέχρι τότε υπήρξε πολύς χρόνος, πολύς αγώνας, πολλή αγωνία και… περισυλλογή, για ένα κόμμα σαν το ΚΚΕ Εσωτερικού που θα σήκωνε το σταυρό του μαρτυρίου του μέχρι να σημάνει η ώρα του αδόκητου και πρόωρου τέλους του”.
