/ Του Ευριπίδη Ταρασίδη
Στις 26 Νοεμβρίου, ο τελευταίος μεγάλος επαναστάτης, ο comandante Fidel, αφήνει την τελευταία του πνοή. Η ιστορία τον έχει ήδη δικαιώσει. Ο Φιντέλ, θα μπορούσε να είναι κινηματογραφικός χαρακτήρας από μόνος του. Ξέρετε κανέναν ήρωα, που επιχείρησαν να τον δολοφονήσουν 638 φορές αλλά αυτός να πέθανε από φυσικά αίτια στα 90 του κρατώντας ζωντανό ένα νησί, μερικά μίλια μακριά από τον μεγαλύτερο καπιταλιστικό γίγαντα και μάλιστα εν μέσω ψυχρού πολέμου;
Ο Κάστρο είχε καταλάβει τη δυναμική του κινηματογράφου. Έλεγε πως είναι «η πιο δυναμική και προκλητική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και το πιο ευθύ και μαζικό όχημα παιδείας και μεταφοράς ιδεών στο λαό». Δεν είναι άλλωστε καθόλου τυχαίο, ότι τρεις μήνες μετά την επανάσταση ιδρύθηκε το Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Κούβας (ICAIC), και στήθηκαν μέχρι στις πιο μακρινές γωνιές του νησιού υπέθριοι κινηματογράφοι.
Ο υπουργός πολιτισμού της Κούβας, Άμπελ Πριέτο Χιμένες, δήλωσε πως «Δεν επρόκειτο για τη δημιουργία ενός θεσμού προπαγάνδας, αλλά ασυμβίβαστης και αυθεντικά επαναστατικής τέχνης. Το κείμενο της νομοθεσίας αναφέρει ότι ο νέος κινηματογράφος οφείλει να διατηρήσει την ”καλλιτεχνική του υπόσταση”, ”απελευθερωμένος από μικροπρεπείς δεσμεύσεις και άχρηστες υποτέλειες”, ώστε να μπορέσει να συνεισφέρει με τις ειδικευμένες οδούς του στην ανασυγκρότηση της χώρας. Οι πιο βαθιές επαναστατικές δεσμεύσεις, η μεγαλύτερη καλλιτεχνική επιμέλεια και η απεριόριστη δημιουργική ελευθερία ήταν οι βασικές αρχές του καινούργιου θεσμού».
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το Ινστιτούτο κατάφερε, παρά τις αντιξοότητες, να δημιουργήσει πάνω από 6000 ταινίες.
Μερικές, μάλιστα, από αυτές είναι σπουδαίες : «Βίβα Κούβα» του Χουάν Κάρλος Κρεμάτα Μαλμπέρτι, ”Λουτσία” του Ουμπέρτο Σόλας, ”Φράουλα και σοκολάτα” των Τόμας Γκουτιέρεζ Αλέα και Χουάν Κάρλος Ταμπίο (η μόνη συμμετοχή στην πεντάδα των καλύτερων ξενόγλωσσων ταινιών στα Όσκαρ), η οποία ασκεί έντονη κριτική στο θέμα των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού στην Κούβα.
Ας επιστρέψουμε στον Φιντέλ. Υπάρχει μία ιστορία -η οποία ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε από τον ίδιο, αλλά δεν διαψεύστηκε κιόλας- η οποία λέει πως, πριν την επανάσταση, (περίπου στις αρχές του ’40) ένας κυνηγός ταλέντων του Χόλιγουντ ονόματι Τζέρι Μπίκερ, είδε τον Κάστρο σε ένα μπαρ και του πρότεινε να έρθει στο γραφείο του στην Παραμάουντ, για να περάσει από ένα δοκιμαστικό. Ο Φιντέλ πήγε, πέρασε και πήρε έτσι ένα μικρό ρόλο στην ταινία «Holiday in Mexico”, στην οποία θα έκανε έναν…ζιγκολό. Τελικά ο ρόλος του κόπηκε στο μοντάζ . Στις σημειώσεις της ταινίας αναφέρεται πως είναι μία από τις πολλές στις οποίες εμφανίστηκε ως κομπάρσος.
Από την αρχή της επανάστασης μέχρι το τέλος της ζωής του, εμφανίστηκε σε πάνω από πενήντα ντοκιμαντέρ. Το σημαντικότερο και γνωστότερο είναι εκείνο που σκηνοθέτησε ο Όλιβερ Στόουν με τίτλο «Comandante» (2003), το οποίο, εκτός από τα φεστιβάλ του Sundance και του Σικάγο, δεν έπαιξε στις αμερικάνικες αίθουσες. Σε εκείνο το φιλμ είχε πει την ατάκα «Είμαι δικτάτορας του εαυτού μου και σκλάβος των ανθρώπων».
Ο Στόουν επέστρεψε και άλλες φορές στην Κούβα για να συνεχίσει την αποκρυπτογράφηση του ανθρώπου πίσω από τον επαναστάτη. Ολοκλήρωσε ακόμα ένα ντοκιμαντέρ, αρκετά χρόνια αργότερα, με τίτλο «Castro in Winter» (2012).
Σπουδαίο είναι και το «Fidel» της Εστέλα Μπράβο, στο οποίο μιλούν για τον Φιντέλ μεγάλες προσωπικότητες (Χάρι Μπελαφόντε, Νέλσον Μαντέλα κτλ.).
Πολλοί είναι οι ηθοποιοί που ενσάρκωσαν τον Φιντέλ σε δεκάδες ταινίες ανά τον κόσμο. Οι περισσότερες είχαν προπαγανδιστικό χαρακτήρα (κυρίως αμερικάνικης παραγωγής) και παρουσίαζαν τον Φιντέλ σαν τέρας και την Κούβα σαν κόλαση. Τζακ Πάλανς, Ντέμιαν Μπιτσίρ, Τζον Κολμπίκα, Γκονζάλο Μενένεντεζ, Αντονι Λα Πάλια κτλ.
Τέλος, πολλοί είναι και οι ηθοποιοί που είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τον Φιντέλ και τον συνάντησαν περισσότερο από μία φορά. Ανάμεσα τους, πέραν του Όλιβερ Στόοουν, είναι ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο Τζακ Λέμον, ο Κέβιν Κόστνερ, ο Ρόμπερτ Ρέντφορτ, ο Τσέβι Τσέις, Χάρι Μπελαφόντε, Φράνσις Φορτ Κόπολα κ.α.
Μέσα στο 2017 αναμένεται η ταινία «Μαρίτα», η ιστορία μίας πράκτορα της CIA, η οποία στάλθηκε στην Κούβα για να δολοφονήσει τον Φιντέλ, πέρασε μία ερωτική βραδιά μαζί του, τον ερωτεύτηκε και επέστρεψε στις ΗΠΑ χωρίς να έχει πετύχει τον στόχο της. Οι ανώτεροι της απογοητευμένοι δήλωσαν : «Υπέροχα, τώρα θα πρέπει να κηρύξουμε πόλεμο στον Κάστρο».
