/του Ευθύμη Κούρτη

Η κρίση της πανδημίας έπιασε σχεδόν όλον τον πλανήτη εξαπίνης. Η παγκοσμιοποιημένη ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού, επίμονα και μεθοδικά, διαλύει εδώ και δεκαετίες τα δημόσια συστήματα υγείας, έχοντας ως ευαγγέλιο το δόγμα ότι δεν έχει νόημα να χρυσοπληρώνουμε γιατρούς που κάθονται άπραγοι και να συντηρούμε ΜΕΘ που μένουν άδειες, αφού χωρίς ασθενείς δεν αποφέρουν κέρδος. Μέχρι που γεμίσαμε ασθενείς.

Η ίδια προσέγγιση είχε ακολουθηθεί προφανώς και σε άλλες πτυχές της ζωής μας. Και δυστυχώς, η φιλοσοφία της είχε επεκταθεί και σε ατομικό επίπεδο σε όλους τους χώρους, και φυσικά και σε αυτόν της εργασίας. Η ασφάλιση ενός εργαζομένου είχε καταλήξει να μην είναι κάτι περισσότερο από θέμα συζήτησης ή και ανταλλαγής απόψεων μεταξύ αφεντικού και υπαλλήλου. Στο μεταξύ, το φαινόμενο της αδήλωτης και της υποδηλωμένης εργασίας έφτασε να αποτελεί μία μόνιμη συνθήκη κανονικότητας και να θεωρείται αποδεκτό ως άλλο ένα πεδίο διαμάχης ανάμεσα σε δύο μέρη με εξ ορισμού αντικρουόμενα συμφέροντα.

Αλλά οι δυσλειτουργίες του καπιταλισμού είναι λίγο-πολύ γνωστές. Πάμε, λοιπόν, στο θέμα μας, με μία σοκαριστική αποκάλυψη: οι εργαζόμενοι στον χώρο του πολιτισμού είναι κανονικοί εργαζόμενοι! Και η κρίση τούς βρήκε απροετοίμαστους. Τα μεροκαματιάρικα -και κατά κανόνα κακοπληρωμένα- gigs άρχισαν να ακυρώνονται από τα τέλη του Φεβρουαρίου και το γενικό lockdown βρήκε τους περισσότερους χωρίς τα κατάλληλα δικαιολογητικά για να αξιώσουν το αστρονομικό επίδομα των 533 ευρώ τον μήνα. Μέσα στο γενικότερο μούδιασμα της κοινωνίας ξεκίνησε και η συνειδητοποίηση ότι το καλοκαίρι, και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που αυτό συνεπάγεται, οδεύει προς μία επ’ αόριστον αναβολή. Χιλιάδες μουσικοί, ηθοποιοί, χορευτές, τεχνικοί και απασχολούμενοι στο θέαμα-ακρόαμα έμειναν ξεκρέμαστοι.

Όπως είναι λογικό, οι φωνές διαμαρτυρίας πλημμύρισαν τα social media μέσα από βίντεο, μονολόγους, τραγούδια και κείμενα. Πλήθος κόσμου, ακόμα και εκτός του χώρου, στήριξε τα αιτήματα των καλλιτεχνών, και η αξία της τέχνης επανανοηματοδοτήθηκε εν μέσω του μαζικού εκγλεισμού δίνοντας ακόμα περισσότερη δύναμη και στα οικεία σωματεία. Μετά από συλλογή υπογραφών και παραστάσεις διαμαρτυρίας στα Υπουργεία Εργασίας και Πολιτισμού, τα  σωματεία των εργαζομένων στον πολιτισμό κατέκτησαν την ένταξη στα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης όσων είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα τους, ενώ σε δεύτερη φάση κατάφεραν να συμπεριλάβουν και τους δικαιούχους του εποχικού επιδόματος του 2019.

Αυτή η σπουδαία και αμιγώς κινηματική επιτυχία των σωματείων είναι εκπληκτική, ειδικά αν την τοποθετήσουμε στο πρωτόγνωρο πλαίσιο της απαγόρευσης κυκλοφορίας μέσα στο οποίο έλαβε χώρα. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι σε καμμία περίπτωση αρκετή, αφού μεγάλο μέρος των ενδιαφερομένων δεν πληροί τις προδιαγραφές που απαιτούνται. Η μαύρη εργασία, η απουσία σωστών συμβάσεων και η νόρμα της γελοίας προφορικής συμφωνίας για μελλοντικές δουλειές είναι μόνο μερικοί από τους λόγους για τους οποίους χιλιάδες καλλιτέχνες και εργαζόμενοι στο θέαμα-ακρόαμα βρίσκονται στην εφιαλτική κατάσταση να μην θεωρούνται εργαζόμενοι και να αποκλείονται από τους θεσμούς ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, με την επιβίωσή τους να είναι το διακύβευμα σε έναν άνισο αγώνα διεκδίκησης θεμελιωδών δικαιωμάτων τους.

Την Πέμπτη 30 Απριλίου, μία μέρα πριν την Εργατική Πρωτομαγιά, τα σωματεία εργαζομένων στον πολιτισμό προχώρησαν σε μία ακόμα συμβολική παράσταση διαμαρτυρίας στο Υπουργείο Εργασίας. Κοινος τόπος η συνειδητοποίηση ότι η άρση των περιοριστικών μέτρων από την κυβέρνηση γίνεται με τρόπο ο οποίος εξυπηρετεί τη μεγάλη εργοδοσία και μετατρέπει τους εργαζόμενους σε έρμαια των αφεντικών τους, βάζοντάς τους σε δυσμενέστερες συνθήκες από αυτές που επικρατούσαν πριν την πανδημία. Την ίδια ώρα οι περισσότεροι καλλιτέχνες και εργαζόμενοι στο θέαμα-ακρόαμα παλεύουν για την επιβίωσή τους χωρίς να έχουν λαμβάνειν στο άμεσο μέλλον.

Η καθολική εφαρμογή των μέτρων στήριξης σε όλους τους εργαζομένους στον χώρο του πολιτισμού, όπως απαιτούν και τα σωματεία, είναι το ελάχιστο και, φυσικά, το πιο επιτακτικό στην παρούσα φάση.  Αν η διεκδίκηση των σωματείων συνεχιστεί με την ένταση με την οποία ξεκίνησε, και η στήριξη του κόσμου μείνει ίδια ή και αυξηθεί, η τελική νίκη θα αποδειχθεί θέμα χρόνου. Αυτό θα φανεί και σήμερα, Πέμπτη 7 Μαΐου, με τα σωματεία να έχουν δώσει γενικευμένο κάλεσμα για συγκέντρωση έξω από τη Βουλή. Όμως ο δίκαιος αγώνας των καλλιτεχνών για τη διεκδίκηση του αυτονόητου δεν πρέπει να περιοριστεί στην αντιμετώπιση της κρίσης. Η επιστροφή, μετά το πέρας της πανδημίας, σε αυτό που η κυβέρνηση διαλαλεί ως κανονικότητα, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Οι καλλιτέχνες δικαιούνται και αξίζουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και αυτές δεν θα επιτευχθούν χωρίς κλιμάκωση του αγώνα τους.

Ο πρωτόγνωρος εγκλεισμός που ζήσαμε τις τελευταίες εβδομάδες ήταν μία εμπειρία της οποίας η μαζικότητα συγκρίνεται μόνο με εκείνη ενός πολέμου. Δεν γινόταν να την αποφύγουμε και δεν θα μπορέσουμε και να την ξεπεράσουμε, ούτε εύκολα, ούτε σύντομα. Αν, όμως, κρατήσουμε ζωντανά μέσα μας τα συναισθήματα που συλλογικά βιώσαμε, θα μπορέσουμε να βγούμε νικητές. Αν καταφέρουμε να μην λησμονήσουμε την απελπισία που όλοι μας, είτε λίγο είτε πολύ, αισθανθήκαμε όσο μείναμε σπίτι, και την αναγάγουμε στις αληθινές post CoViD-19 ζωές μας, ο αγώνας για τα δικαιώματά μας θα γίνει μονόδρομος. Ο παλιός τρόπος ζωής πρέπει να χαθεί μαζί με την πανδημία. Θα το απαιτήσουμε και θα το καταφέρουμε.