/συνεντεύξεις του Παύλου Κλαυδιανού και του Στέλιου Λογοθέτη στην Ελένη Νικολάτου
Από το θεματικό τεύχος του ΣΠΟΥΤΝΙΚ το 2016 για την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Συνέντευξη από τον Παύλο Κλαυδιανό, δημοσιογράφο, μέλος της κεντρικής επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, και βασανισθέντα στην διάρκεια της χούντας.
Ποια ήταν η πορεία του κινήματος μέχρι την εξέγερση του Πολυτεχνείου;
Συντελούνταν ποσοτικές συσσωρεύσεις, «προετοιμαστικές» δράσεις τόσο στο οργανωτικό όσο και στο ιδεολογικό – πολιτικό επίπεδο. Η οργάνωση σπουδαστών «Ρήγας Φεραίος» που ιδρύθηκε τον Δεκέμβρη του 1967, σ’ αυτό έπαιξε κεντρικό ρόλο. Ειδικά την πρώτη περίοδο βασικός μας στόχος ήταν να μην κατανικήσει τα πάντα η τρομοκρατία και ο φόβος της χούντας. Αυτό είχε και μεγάλο κόστος διότι τα μέλη μας ήταν εκτεθειμένα συνεχώς: μαγνητοφωνημένες παρεμβάσεις στα αμφιθέατρα, παράνομος τύπος, προκηρύξεις, συνθήματα στους τοίχους, ως και μια διαδήλωση στην Ερμού. Βαθμιαία, η δράση έγινε πιο προσεκτική διότι όλα έδειχναν ότι ο αγώνας θα έχει διάρκεια και τη θέση των γνωστών στην ασφάλεια συντρόφων έπαιρναν νέες και νέοι άγνωστοι, νόμιμοι στα αμφιθέατρα. Οι μπουάτ, οι τοπικοί σύλλογοι σπουδαστών, διάφορες λέσχες, κινηματογραφικές προβολές ή νόμιμες κινήσεις ήταν φωλιές αντιδικτατορικής δράσης, που δεν άργησε να μετεξελιχθούν σε κίνημα για ακαδημαϊκές και πολιτικές ελευθερίες στις Σχολές.
Πώς ήταν το κλίμα τις ημέρες του πολυτεχνείου ;
Μιλάμε, χωρίς αμφιβολία, για ένα αυθόρμητο κίνημα παρά το ότι υπήρχαν και δρούσαν οργανώσεις των κομμάτων της Αριστεράς. Επομένως, είχε όλα τα προτερήματα του αυθόρμητου: την αλληλεγγύη ανεξάρτητα από την ένταξη, την αυτοοργάνωση, τον ενθουσιασμό, τη συλλογικότητα, πάνω απ’ όλα αυτονομία. Ακόμη και την αίσθηση περιφρούρησης. «Παράγγειλαν», πχ, από μέσα σε όσους πρόσφατα είχαμε αποφυλακισθεί, άρα μας παρακολουθούσαν, να μην μπούμε μέσα. Και υπακούσαμε!
Ποιες ήταν οι συνθήκες ζωής για έναν άνθρωπο οργανωμένο στην αριστερά την περίοδο της χούντα ;
Εξαρτάται από το αν ήταν άγνωστος ή γνωστός στην ασφάλεια, παράνομος (καταζητούμενος). Οι παράνομοι ζούσαν σε άσχημες συνθήκες, κυκλοφορώντας μόνο βράδια, με ελάχιστα οικονομικά μέσα ιδίως μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ τον Φεβρουάριο του 1968. Οι άγνωστοι είχαν κανονική ζωή προσπαθώντας να οργανώσουν νόμιμη αντιδικτατορική δράση έμμεσα. Τα ιδεολογικά ζητήματα κυριαρχούσαν, ιδίως στους νέους και τους παλαιούς κομμουνιστές. Η διάσπαση του ΚΚΕ, ο Μάης του ’68, η επέμβαση στην Πράγα τον Αύγουστο του ’68, ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν σταθμοί που μας καθόρισαν για πάντα ως αριστερές και αριστερούς. Ιδίως όσοι ακολουθήσαμε τον δρόμο της κομμουνιστικής ανανέωσης.
Ποιο είναι το μήνυμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στο σήμερα;
Τότε, όταν παλεύαμε με αισιοδοξία και ενθουσιασμό, δεν φανταζόμασταν ότι θα έλθει κάποια στιγμή, όπως η επώδυνη και μακρά σημερινή, όπου τα μηνύματα του αντιδικτατορικού αγώνα και ειδικά της εξέγερσης του Πολυτεχνείου θα είναι τόσο πολλά και αβίαστα ενεργά. Ζητήματα ανεξαρτησίας στη χάραξη της πολιτικής σε μια χώρα, αξιοπρέπειας του πολίτη, Λαϊκής Κυριαρχίας, δημοκρατίας πάνω απ’ όλα. Δικαιώματα κοινωνικά αλλά και πολιτικά πώς να μην υποφέρουν υπό τη νεοφιλελεύθερη βαναυσότητα; Ως και τα βασανιστήρια, που στοιχηματίζαμε ότι νικήσαμε, επιβιώνουν διεθνώς και εδώ. Όμως, έφθασε ως τις μέρες μας, ατσαλάκωτο, και το κορυφαίο μήνυμα της αντιδικτατορικής πάλης: δεν το βάζουμε κάτω! Αγωνιζόμαστε, ως αριστερές και αριστεροί, ως πολίτες, κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, μέσα στην κοινωνία, μαζί με τον λαό, με διεθνή αντίληψη για τις εξελίξεις του καιρού μας. Τότε, σωστά, δεν δεχθήκαμε αυτό που μας έλεγαν, ότι η χούντα δεν νικιέται. Νικήθηκε.
Συνέντευξη από τον Στέλιο Λογοθέτη, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της κατάληψης του Πολυτεχνείου το ΄73, και μέλος της Αντί- ΕΦΕΕ.
Ποια ήταν η πορεία του κινήματος μέχρι την εξέγερση του Πολυτεχνείου;
Η πορεία του φοιτητικού κινήματος από τα τέλη του 1971 ήταν ανοδική με αποκορύφωμα το φθινόπωρο του ΄72 και φυσικά το ΄73 μέχρι και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Δημιουργούνται παράνομες επιτροπές σε όλες τις σχολές και διασχολικά όργανα Συγκεκριμένα:
Τέλη ’71 – Άνοιξη ’72: Συγκέντρωση υπογραφών κάτω από κείμενα προσφυγών εναντίον των διορισμένων από την χούντα διοικήσεων των φοιτητικών συλλόγων. (Ήθελε πολύ τόλμη τότε να υπογράψεις ένα τέτοιο κείμενο που στρεφόταν κατευθείαν στην παράνομη απαγόρευση από την χούντα της συνδικαλιστικής δράσης των φοιτητών). Ακολούθησαν αυθόρμητες συγκεντρώσεις για φοιτητικά προβλήματα που μετατρέπονταν σε αντιχουντικές διαδηλώσεις. Συλλήψεις φοιτητών μέσα στις σχολές, χιλιάδες κλήσεις από το σπουδαστικό της ασφάλειας «για νουθεσία», σήμανση και ξύλο.
Φθινόπωρο ’72: Μαζικές αντιχουντικές εκδηλώσεις στα προαύλια και τα αμφιθέατρα με αφορμή τις φοιτητικές εκλογές που εξήγγειλε η χούντα για να ωραιοποιήσει το προσωπείο της. Συγκρούσεις με την αστυνομία και συλλήψεις φοιτητών στο προαύλιο του Πολυτεχνείου την ημέρα των εποπτευόμενων από την «ασφάλεια του σπουδαστικού» φοιτητικών εκλογών. Ξεσπάει κύμα φοιτητικών συνελεύσεων και εκλογή επιτροπών αγώνα που παρακάμπτουν τα «εκλεγμένα» με νοθεία Δ.Σ. , ή συμπαρίστανται στα δύο μόνο δημοκρατικά Δ.Σ. (Σχολές χημικών μηχ. και τοπογράφων στο ΕΜΠ.). Πολυήμερες αποχές και διαδηλώσεις. Επίθεση της αστυνομίας μέσα στο Πολυτεχνείο το Φλεβάρη του ’72, παραβίαση του ασύλου, ξυλοδαρμοί φοιτητών, ξυλοδαρμός διαπόμπευση καθηγητών, συλλήψεις των 11 της ΑΣΟΕΕ και ξυλοδαρμός τους. Επιστράτευση συνδικαλιστών φοιτητών με αντιχουντική δράση όλων των σχολών με διακοπή της αναβολής σπουδών.
21 Φλεβάρη ’73: Πρώτη κατάληψη της Νομικής με μαζική συμπαράσταση του Λαού της Αθήνας . Μάρτης ’73, δεύτερη κατάληψη της Νομικής με βίαιη εκκένωση του κτιρίου και άγριους ξυλοδαρμούς από την χουντική αστυνομία και το παρακράτος. Εκδηλώσεις σε όλες τις σχολές . Κλιμάκωση των αντιχουντικών εκδηλώσεων με ολοένα μεγαλύτερη μαζικοποίηση . Σταθμός η τεράστια αντιχουντική συγκέντρωση και εκτεταμένες συγκρούσεις στην Αθήνα με αφορμή το μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου στις 4 Νοέμβρη λίγες μόνο ημέρες πριν την κατάληψη του Πολυτεχνείου 14 Νοέμβρη Τετάρτη. Τις μέρες εκείνες η εξαγγελία του χουντικού υπουργού Γκαντώνα για διορισμό στα ΔΣ των φοιτητικών συλλόγων …των αρίστων φοιτητών πυροδότησε καθημερινές κινητοποιήσεις-αποδοκιμάσθηκε η επίσκεψη του στο Πολυτεχνείο- ενώ σε πολλές γενικές συνελεύσεις σχολών πάρθηκε απόφαση για ενεργητική αποχή. Το φοιτητικό κίνημα συναντούσε πλέον το ευρύτερο λαϊκό κίνημα και μαζί γίνονταν δύναμη ανατροπής. Έλλειπε μια σπίθα για να αρπάξει φωτιά η πυρίτιδα της αγανάκτησης.
Πώς ήταν το κλίμα τις ημέρες του πολυτεχνείου ;
Ήταν μέρες που, όπως αναφέραμε, ο λαός αγκάλιαζε το φοιτητικό κίνημα και του έδινε διαστάσεις πέρα από τις δυνατότητες του, οι πολίτες πλέον είχαν ξεπεράσει το φόβο, εκφράζονταν ανοιχτά και όπως έδειξαν τα γεγονότα της Παρασκευής 16 και του Σαββάτου 17 Νοέμβρη τόλμησαν να αναμετρηθούν με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς της χούντας τα τανκς και τους παρακρατικούς ελεύθερους σκοπευτές παρακρατικούς δολοφόνους της. Ήταν μέρες μεγάλου ενθουσιασμού αλλά και ηρωισμού. Ένα αντιδικτατορικό αντιιμπεριαλιστικό πανηγύρι γίνονταν το μεσημέρι της Παρασκευής στο προαύλιο του Πολυτεχνείου όπου αντάμωσαν οι διαμαρτυρόμενοι αγρότες των Μεγάρων με τους οικοδόμους της Αθήνας και τους μαθητές. Χιλιάδες λαού. Και όταν τα τανκς κύκλωσαν το Πολυτεχνείο, και όταν μας έφερναν στο ιατρείο τους βαριά τραυματίες, συνέχισαν οι πολίτες να συρρέουν στο Πολυτεχνείο για να μας φέρουν φάρμακα και τρόφιμα και πιο πολύ κουράγιο μέσα από τα κάγκελα του περιβόλου, συνέχισε να μεταδίδει ο σταθμός, συνεχίσαμε να τραγουδάμε την Ρωμιοσύνη και τα παιδιά σκαρφαλωμένα στην κεντρική πύλη συνέχισαν να κουνάνε την γροθιά τους μπροστά στην κάννη του τανκ μέχρι με ένα νεύμα του δολοφόνου Ντερτιλή έπεσε πάνω τους…
Ποιες ήταν οι συνθήκες ζωής για έναν άνθρωπο οργανωμένο στην αριστερά την περίοδο της χούντα ;
Πάντα έπρεπε να είχε τα μάτια του δεκατέσσερα για να μην κτυπηθεί η οργάνωση του από την ασφάλεια. Αγώνας και …αγωνία, αλλά και σκληρή πεισματική προσπάθεια για όσους συνέχιζαν να αντιστέκονται. Πιστεύαμε, ονειρευόμαστε, ελπίζαμε. Είχαμε απαρνηθεί την καθημερινότητα και προετοιμαζόμαστε για την στάση μας αν μας πιάνανε να μην σπάσομε. Βέβαια πολλοί βγήκαμε ανοικτά όταν φούντωσε το φοιτητικό κίνημα και τότε άρχισαν οι ταλαιπωρίες μας. Οι χαφιέδες και οι εγκάθετοι μέσα στις σχολές δεν μπόρεσαν όμως τελικά να αποτρέψουν την ανάπτυξη του κινήματος και φυσικά την παλλαϊκή εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Ποιο είναι το μήνυμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στο σήμερα ;
Η Εθνική Αντίσταση , το Πολυτεχνείο, αλλά και πρόσφατα η μεγαλειώδης κινητοποίηση και το ΟΧΙ του λαού στο δημοψήφισμα έχουν αποτυπωθεί βαθιά στο DNA του Έλληνα. Όσο και να εκμεταλλεύεται δημαγωγικά την ιστορική άγνοια ορισμένων και τα προβλήματα του λαού το φασιστικό μόρφωμα των εγκληματιών της Χρυσής Αυγής δεν έχει μέλλον στην χώρα μας και οι δυνάμεις που το υποστηρίζουν. Αντιστεκόμαστε πρώτα–πρώτα όλοι εμείς που βιώσαμε την αναμέτρηση με τα εγκλήματα του φασισμού και που καταλάβαμε ότι έχει πήλινα πόδια και μετά η συντριπτική πλειοψηφία της νεολαίας. Αρκεί εμείς να μην σταματήσομε ποτέ να αξιοποιούμε πολιτικά και να προβάλλομε την πλούσια αντιστασιακή μας ιστορία. Σήμερα αυτό μπορεί, επίσης, να εκφρασθεί με την συνεχή παρουσία μας σε συγκεκριμένες και με προοπτική κινητοποιήσεις για την ανεργία , ενάντια στον ρατσισμό, στους κάθε λογής διαχωρισμούς και στον περιορισμό των δικαιωμάτων των πολιτών, στον αγώνα για την μορφωτική και πολιτιστική αναγέννηση. Το σύνθημα ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ –ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ δεν έχασε την προωθητική του δύναμη!
