/Της Ελένης Γεωργίου
Στις 4 Οκτωβρίου 1957 η Σοβιετική Ένωση εκτόξευσε τον Σπούτνικ – 1, τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη, κερδίζοντας μάλιστα τον αγώνα δρόμου με τους Αμερικανούς, οι οποίοι μέσω του Προέδρου Ντουάιτ Αϊζενχάουερ είχαν ανακοινώσει την εκτόξευση ενός τεχνητού δορυφόρου, το ίδιο έτος.
Εν μέσω του ψυχροπολεμικού κλίματος της εποχής, στα τέλη του 1955 ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ανακοίνωσε στο διεθνές κοινό περί του αμερικάνικου προγράμματος κατασκευής τεχνητού δορυφόρου. Τέσσερις ημέρες μετά, την 1η Αυγούστου 1955 επακολούθησε η ανάλογη δήλωση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι εμπειρογνώμονες θεώρησαν ότι επρόκειτο για απλή προπαγάνδα των Ρώσων και ότι πριν το 1958 οι Σοβιετικοί ήταν αδύνατο να κάνουν την εκτόξευση που τώρα ανακοίνωσαν. Η εκτόξευση όμως έγινε πράγματι με επιτυχία στις 4 Οκτωβρίου 1957 από το Τιουρατάμ του Καζακστάν και προκάλεσε τεράστια εντύπωση σε όλο τον κόσμο.
Εμπνευστής και σχεδιαστής του εγχειρήματος ήταν ο Σεργκέι Καραλιόφ, ο οποίος τον Μάρτιο του 1954 πρότεινε στον τότε Υπουργό Αμυντικών Βιομηχανιών της ΕΣΣΔ Ντμίτρι Ουστίνοφ, το σχεδιασμό ενός διαστημικού προγράμματος. Η κίνηση αυτή πυροδότησε τις ήδη τεταμένες πολιτικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, ανοίγοντας τον δρόμο για εντατικές διεθνείς επενδύσεις στον αμυντικό και στρατιωτικό τομέα. Η 4η Οκτωβρίου 1957 ήταν, εκτός από την απαρχή της διαστημικής εποχής, και η απαρχή της Κούρσας του Διαστήματος ανάμεσα στις τότε δύο υπερδυνάμεις.
Ο Σπούτνικ – 1 είχε διάμετρο 1,17 μ. και ζύγιζε 84 κιλά. Η ταχύτητα με την οποία ταξίδευε στο διάστημα του έδινε τη δυνατότητα να εκτελεί μία πλήρη περιστροφή γύρω από τη Γη, κάθε 96 λεπτά. Σκοπός του ρωσικού δορυφόρου ήταν η μελέτη του περιβάλλοντος έξω από την ατμόσφαιρα. Παράλληλα, ήταν σε θέση να αποθηκεύει δεδομένα για την πυκνότητα της ανώτερης ατμόσφαιρας και της διάδοσης των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην ιονόσφαιρα. Η μελέτη των μετρήσεων γινόταν με την αποκωδικοποίηση των «μπιπ» που εξέπεμπε ο δορυφόρος κάθε 0,3 δευτερόλεπτα.
Οι πομποί του Σπούτνικ-1 λειτούργησαν για τρεις βδομάδες, οπότε και άρχισαν να εξαντλούνται οι μπαταρίες του. Συνέχισε την τροχιά του γύρω από τη Γη για ακόμη 92 ημέρες και στις 3 Ιανουαρίου 1958, καθώς εισερχόταν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του πλανήτη μας, κάηκε.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Σπούτνικ είχε πραγματοποιήσει 1.400 τροχιές γύρω από τη Γη, καλύπτοντας μια απόσταση 70 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
