/ του Αντώνη Γεωργαντά
Στις 23 Φλεβάρη του 1943 στην κατεχόμενη από τους Ναζί Αθήνα ιδρύεται η Εννιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ).Η ΕΠΟΝ ιδρύθηκε σε ένα σπίτι στην όδο Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελόκηπους, μετά από απόφαση της κεντρικής επιτροπής του ΕΑΜ Νέων που είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλιά της ΟΚΝΕ. Στην ίδρυση της ΕΠΟΝ συμμετείχαν δέκα αντιστασιακές οργανώσεις νεολαιάς οι οποίες αυτοδιαλύθηκαν και συγχωνεύτηκαν.
Η ΕΠΟΝ είναι η μεγαλύτερη ιστορικά οργάνωση νεολαίας, με ένα τεράστιο δίκτυο στα χωριά και τις πόλεις της Ελλάδας.Η ΕΠΟΝ συνέβαλε με όλες τις δυνάμεις της στον αγώνα ενάντια στον κατακτητή, για την απελευθέρωση της πατρίδας και την λαοκρατία. Οι μαχητές της ΕΠΟΝ πολέμησαν στο πλευρό του ΕΛΑΣ και από την πρώτη στιγμή οι ηρωικές πράξεις τους έμειναν στην ιστορία.
Η ΕΠΟΝ όμως ήταν μεγαλύτερη από τις ίδιες τις πράξεις της ,κατάφερε να σπάσει το φόβο, να εμπλέξει τη νεολαία και να δημιουργήσει τη «Νέα Ελπίδα» μέσα στα χρόνια της κατοχής. Πρώτη φορά δεν είχε σημασία αν είσαι αγόρι ή κορίτσι, προχώρησαν στην έκδοση παράνομου τύπου,δημιούργησαν θεατρικές παραστάσεις, γράφανε συνθήματα στους δρόμους , κάνανε εκδρομές και πάρτυ.
Η ΕΠΟΝ κατάφερε μέσα στους πρώτους 6 μήνες να οργανώσει πάνω απο 200.000 μέλη ενώ συνολικά πάνω από 600.000 νέοι οργανώθηκαν στις γραμμές της. Κάποιοι από αυτους τους χιλιάδες νέους ήταν τα λαμπρότερα μυαλά της Ελλάδας όπως ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις .Από τα μέλη της 30.000 αγωνίστηκαν ως μαχητές του ΕΛΑΣ και υπολογίζεται οτι 1300 μέλη της ΕΠΟΝ έχασαν την ζώη τους στις μάχες με τον κατακτητή.
Η ηρωικότερη στιγμή της ΕΠΟΝ παραμένει το Κάστρο του Υμηττού όταν 3 μέλη της ΕΠΟΝ προστάτευσαν το μικρό προσφυγικό σπίτι που φύλαγε τα όπλα του ο ΕΛΑΣ Βύρωνα-Γούβας από 2 μεραρχίες ταγματασφαλιτών.Το βράδυ της 28ης Απριλίου του 1944 μετά από πληροφορίες συνεργατών των Ναζί 2 μεραρχίες περικύκλωσαν το μικρό σπιτι στην όδο Αγραίων στον Υμηττό .Οι επονίτες πολέμησαν γενναία για πολλές ώρες τις μεραρχίες που πολιορκούσαν το σπίτι ,όταν πέθαναν οι 2 απο τους 3 μαχητές ο τελευταίος αρνήθηκε να παραδοθεί και ως άλλος «ελεύθερος ,πολιορκημένος» έκανε ηρωική έξοδο φωνάζοντας στους Γερμανούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους «Σας νικήσαμε τέρατα».
Οι αγώνες της ΕΠΟΝ εμείναν βαθιά χαραγμένοι στην νεολαία ,η παράδοση της ΕΠΟΝ και οι ιδέες της ,έδωσαν έμπνευση στην νεολαία Λαμπράκη ,την ΚΝΕ και την ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος αλλά και σε όλες τις νεολαιίστικες οργανώσεις της Αριστεράς.Ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε την ΕΠΟΝ είναι να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τις ίδιες πανανθρώπινες αξίες.
