του Φώτη Νεκτάριου Σαγώνα*

Εκεί όπου η τέχνη της θεατρικής αφήγησης ζωντανεύει μυθολογία και ιστορία έχοντας για μοναδικό όχημα τα επιτραπέζια παιχνίδια ρόλων (Pen & Paper Role Playing Games)

Έννοια των Παιχνιδιών Ρόλων

Συνήθως η λέξη παιχνίδι ταυτίζεται με την παιδική ηλικία, με αποτέλεσμα η έννοιά της να υποτιμάται. Όσοι έχουν, όμως, εμπειρία στα επιτραπέζια παιχνίδια ρόλων, στους μηχανισμούς τους και τις βιωματικές εμπειρίες που αυτά παρέχουν, γνωρίζουν καλά πως όσο πρόχειρο, ή και αφελές, είναι να συγκρίνει κάποιος την τρίλιζα με το σκάκι, ακόμη περισσότερο το να θεωρεί τα RPGs ως επιφανειακή διασκέδαση ενθουσιωδών εφήβων και ανώριμων ενηλίκων.

Βέβαια, για να συμμετάσχει κάποιος σε μια ομάδα RPG παικτών, προϋπόθεση, εάν όχι να αφουγκράζεται το παιδί μέσα του, τουλάχιστον να ξεκλειδώνει την ψυχή και τη φαντασία του, με τέτοιο τρόπο, όπως εάν συμμετείχε σε μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα.

Τα παιχνίδια ρόλων, λοιπόν, είναι σύνθετα επιτραπέζια παιχνίδια με έναν κεντρικό αφηγητή, ο οποίος ασκεί και τον ρόλο του διαιτητή. Μια ομάδα παικτών συμμετέχει με τους ήρωες που ενσαρκώνει συμπρωταγωνιστώντας σε διάφορες περιπέτειες. Από τη μια ισορροπώντας μεταξύ κανόνων και του παράγοντα τύχης, ο οποίος ορίζεται με ζάρια (όπως σε πολλά επιτραπέζια παιχνίδια) και από την άλλη η θεατρική μαγεία, καθώς οι παίκτες καλούνται να αλληλεπιδρούν και μεταξύ τους ενσαρκώνοντας τους ρόλους που έχουν επιλέξει.

Όπως και σε κάθε άλλη συλλογική δραστηριότητα, η ποιότητα, το ενδιαφέρον και η αξία των παιχνιδιών ρόλων καθορίζονται από την ομάδα των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτά, ενώ όσο αυξάνεται η εμπειρία των παικτών οι περιπέτειες στα παιχνίδια ρόλων εκτυλίσσονται με πιο σύνθετο τρόπο.

Τρόπος Παιχνιδιού-Κανόνες

Σχεδόν όλα τα επιτραπέζια RPGs παίζονται με συγκεκριμένους αυστηρούς κανόνες και συνδυασμούς πολύπλευρων ζαριών. Νέοι παίκτες σε αυτόν τον χώρο αιφνιδιάζονται όταν έρχονται στα χέρια τους τόμοι βιβλίων με εκατοντάδες σελίδες που αναλύουν κανόνες παιχνιδιών. Συνήθως χρειάζεται ένας πιο έμπειρος παίκτης σε RPGs για να καθοδηγήσει μια ομάδα νέων παικτών σε αυτόν τον ιδιαίτερο χώρο ομαδικού παιχνιδιού. Όμως οι σύνθετοι κανόνες των RPGs δεν χρειάζεται να αποκαρδιώνουν τους νέους παίκτες. Τα παιχνίδια ρόλων είναι σίγουρα πιο σύνθετα από την τρίλιζα, αλλά πιο εύκολα από το σκάκι. Πολύ πιο συναρπαστικά, από τα περισσότερα επιτραπέζια παιχνίδια, που ανοίγουν παράθυρα σε υπέροχους φανταστικούς κόσμους!

Η αξία της Αφήγησης

Η δύναμη των RPGs είναι τέτοια όπως είναι η ικανότητα ενός παραμυθά του χωριού, ενός περιπλανώμενου τροβαδούρου, ενός μυθιστοριογράφου, ενός σκηνοθέτη ή ενός θεατρικού συγγραφέα. Με βασικό εργαλείο την ικανότητα του συγγραφέα ενός παιχνιδιού ρόλων πρώτα από όλα να δημιουργεί κατανοητούς κανόνες που βοηθούν στην ενσάρκωση, μέσα στο παιχνίδι, φανταστικών ή και ψευδοϊστορικών ηρώων, και κατά δεύτερον, να συγγράφει κατάλληλες περιπέτειες, σαν μικρά θεατρικά έργα, που συναρπάζουν τις ομάδες παικτών που συμμετέχουν σε αυτά.

Πολύ απλά: Κάθε ομάδα παικτών συμμετέχει σε ένα RPG με τους δικούς της ήρωες και παίζουν σε αυτό εντασσόμενοι στις φανταστικές περιπέτειες γραμμένες από έναν συγγραφέα-σκηνοθέτη.

Το πώς, δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε εδώ. Απλά, αρκεί, να καταλάβουμε πως είναι δυνατόν ένα παιχνίδι ρόλων να συμπαρασύρει τους παίκτες σε συναρπαστικούς κόσμους απολαμβάνοντας δεκάδες ώρες ψυχαγωγίας. Όπως ένας θεατής συμπαρασύρεται με τη φαντασία του από μια ταινία ή ένα θεατρικό έργο, όπως ένας αναγνώστης απορροφάται στον κόσμο ενός μυθιστορήματος, με όμοιο τρόπο οι παίκτες απορροφούνται από τις περιπέτειες παιχνιδιών ρόλων.

Τεχνητές Πραγματικότητες

Κάθε RPG αναπτύσσεται σε ένα φανταστικό ή και ψευδοϊστορικό κόσμο: Αρχαία ή μυθική Ελλάδα, Ατλαντίδα, Ρώμη ή αρχαία Κίνα. Σε φανταστικούς κόσμους του Τόλικιν, Χάουαρντ, Πόε, Λαφκράντ, του Άρθουρ Κλάρκ και σε εκατοντάδες άλλους κόσμους που περιορίζονται μόνο από τα όρια της

φαντασίας μας. Βυζάντιο, Μεσαίωνας, Διαφωτισμός, Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, Star Trek και Πόλεμος των Άστρων, μπορεί να είναι το πλαίσιο που αναπτύσσεται ένα RPG βάζοντας τους παίκτες να ενσαρκώσουν ήρωες μέσα σ’ αυτό το φανταστικό περιβάλλον.

Τα RPGs είναι οι πρόδρομοι της Τεχνητής & Εικονικής Πραγματικότητας (Virtual Reality) και μπορούν να υλοποιήσουν τέτοιους φανταστικούς κόσμους, δίχως χρήση τεχνολογιών αιχμής, αλλά με μολύβια, ζάρια, χάρτες και βιβλία. Η φαντασία των παικτών και η ικανότητα του Αφηγητή είναι το κύριο όχημα για το πώς αυτοί οι κόσμοι μπορούν να αποκτήσουν υπόσταση μέσα στο παιχνίδι και να προσφέρουν μοναδικές στιγμές ψυχαγωγίας που πλησιάζουν σε βιωματικές εμπειρίες.

Εκπαιδευτικά Εργαλεία Παιχνιδιών Ρόλων

Η δυνατότητα αυτή των RPGs, να προσομοιάζουν πραγματικότητες, τα καθιστούν και εκπληκτικά εκπαιδευτικά εργαλεία, όπου παιδιά, έφηβοι και ενήλικοι παίκτες μπορούν να αναβιώνουν σημαντικές ιστορικές στιγμές, να συμμετέχουν σε καθοριστικές πολιτικές εξελίξεις ή και να διδάσκονται βασικές αρχές της τέχνης και του πολιτισμού!

Τα πλεονεκτήματα χρήσης RPGs ως εργαλεία εκπαίδευσης είναι:

α) Είναι θελκτικά, καθώς είναι παιχνίδια.

β) Μπορούν να προσφέρουν έντονα συναισθηματικές εμπειρίες στους παίκτες, χαρά, μυστήριο, αγωνία ενώ βοηθούν στην καλύτερη γνωριμία των παικτών αναμεταξύ τους.

γ) Όπως και αρκετά αθλήματα συνδυάζουν τη διασκέδαση με την ψυχολογική εκτόνωση. Στιγμές αγωνίας που βιώνουν οι παίκτες προσπαθώντας να σώσουν τους ήρωές τους από επικίνδυνες καταστάσεις λειτουργούν και ως τρόποι απελευθέρωσης από την καθημερινότητα και μηχνασιμοί ψυχολογικής εκτόνωσης.

δ) Τα RPGs παράγουν ισχυρό εκπαιδευτικό αποτύπωμα, καθώς πληροφορίες που ενσωματώνονται στις περιπέτειες των παιχνιδιών ρόλων αφομοιώνονται εύκολα από τους παίκτες ως μέρος βιωματικών εμπειριών.

Ακόμη και σήμερα βρισκόμαστε στην αυγή της αξιοποίησης των RPGs ως υβριδικών εργαλείων ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης και όσοι ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν σε αυτόν τον χώρο έχουν ασύλληπτες δυνατότητες δημιουργικής ανάπτυξης!

*Δημιουργός του RPG Κόσμου «Mythic Revolutions» με εισαγωγική Περιπέτεια «Οι 300 του Ντολμά».